امامزاه سام و هام

امامزاه سام و هام در شهر سامن، گلزار شهدای قدیمی سامن واقع شده است. ساختمان بقعه که متعلّق به دوره قاجاریّه مى‏باشد با سنگ لاشه و ملاط گچ و گل ساخته شده و شامل دو گنبد آرامگاهى و در میان آن سالن گنبد دار دیگرى است که ظاهراً از الحاقات جدید است.

گنبد اوّل بر روى پایه‏اى از سنگ لاشه ساخته شده و از خارج به صورت هشت ضلعى و به ابعاد ۴۰/۱ و دو متر و در سه طبقه تشکیل یافته و در نهایت گنبد استوانه‏اى شکل آرامگاه بر آن قرار گرفته است.

گنبد دوّمى که به فاصله یک مترى از اتاق اوّلى قرار دارد به شکل هرمى بلند و به ارتفاع شش متر است و سراسر با آجر و ساروج بنا گشته است. در داخل اتاق اوّل، صندوق بسیار نفیسى قرار دارد که اشکال هندسى در آن به چشم مى‏خورد. این صندوق به ابعاد ۱۰/۱×۲ و ارتفاع حدود ۴۰/۱ متر است که حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد و متعلّق به سام بن نوح است.

بین بقعه سام و هام، یک شبستان به ابعاد ۴×۴ متر قرار دارد که درِ آن از شمال باز مى‏شود. در شرق آرامگاه یک سالن بزرگ به ابعاد ۱۰×۱۰ متر تعبیه شده که در مراسم‌هاى مختلف از آن استفاده می شود. از این سالن دو در به داخل اتاق مرقدِ باز مىی شود. زمین زیارتگاه بیش از دو هکتار است که علاوه بر قبور شهداء، گورستان عمومى شهر سامن می ‏باشد.

این بنا که از جاذبه های مذهبی سامن می باشد ، به شماره ۲۵۱۱۴ و در تاریخ ۱۸/۱۲/۸۷ به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.

در توصیف این بنا نوشته شده است: سام و هام از فرزندان حضرت نوح بوده‌اند و شهر سامِن (سامین) نیز به علّت قرار گرفتن مقبره این دو برادر به این نام مشهور شده است. از بنای پیشین بقعه اطّلاع دقیقی در دست نیست اما این بنا طبق اظهارات مالک و فنون بکار رفته در ساخت گنبدهای رُک در دوره قاجار ساخته شده و پس از آن نیز تغییراتی در آن صورت گرفته است. به عنوان مثال در حدود ۵۰ سال پیش کف بقعه حدود چهارمتر پُر شده و بالاتر آمده تا دسترسی مستقیم به مقابر اصلی حذف شود. همچنین حسینیه‌ای به ابعاد حدود ۱۱×۱۰ متر در جنوب بقعه ساخته و به آن الحاق شده تا مکانی جهت برگزاری مراسم یادبود اموات باشد. 

در اطراف این بنا گلزار شهدا و قبرستان قدیمی شهر و باغ‌های میوه قرار گرفته‌اند. فاصله آن با راه اصلی در حدود ۵۰ متر و اطراف بنا تا شعاع حدود ۵۰ متری کاملاً باز است. با توجّه به این مطلب، حریم این بنای تاریخی محفوظ است و بعید به نظر می‌رسد بنای جدیدی در این حریم ساخته شود. با این وجود، اقدامی در خصوص تعیین حریم اثر انجام نشده است.